Farbowanie / Dyeing

Przykładowe odcienie / Examples of shades (E. Mińko)

Dzisiaj chcielibyśmy zaprosić Was do zapoznania się ze sztuką farbowania tkanin!

Z artykułu, przygotowanego dla Was przez członkinię SKN Mare Nostrum Emilię Mińko, dowiecie się z jakich surowców naturalnych (roślin i minerałów) można otrzymać barwniki, a także zapoznacie się z różnymi technikami barwienia tkanin oraz ich konserwacji.

Today we'd like to show you the art of dyeing fabrics!

An article, prepared for you by Mare Nostrum's member Emilia Mińko, will introduce you to natural resources (plants and minerals) from which dyes can be obtained, as well as to diverse dyeing methods and ways of dyed fabric's conservation.

Kliknij "Read more" by dowiedzieć się więcej na ten temat! / Click "Read more" to find out more about it!

Farbowanie tkanin znane było już 4000 lat temu. W różnych rejonach geograficznych rosły rośliny, które wytwarzały substancje barwiące. Człowiek nauczył się je pozyskiwać i stosował do produkcji farb, do malowania ciała, farbowania tkanin i wielu innych rzeczy. Należy zaznaczyć, że odpowiednio wyselekcjonowane substancje nadawały się do wytwarzania wyżej wymienionych farb. Zależało to od rozpuszczalnika (np. woda czy tłuszcz) oraz od przyswajania substancji  przez włókna, np. celulozy (rośliny). Dlatego też do farbowania tkanin nie nadaje się wiele surowców wykorzystywanych do produkcji farb (np. azuryt).

Odcienie brązu i zieleni / Shades of brown and green  (E. Mińko)

The art of dyeing fabrics is known since 4000 years at least. Peopple learned how to select plants growing in diverse geographical zones and produce paint and dyes out of them in aim to dye fabrics, adorn the body with patterns etc. This process depended mainly on the applied solvent (i.e. water or grease) and the ability of the fabric to absorb colors. Not every plant was suitable for this purpose and not all raw materials used normally to produce paint (i.e. azurite) could be used also to manufacture dyes .

Farbowanie tkanin składa się z kilku etapów pracy:

1. Pozyskanie i oczyszczenie surowca.
2. Utarcie surowca lub pokrojenie go na kawałki.
3. Zagotowanie surowca w wodzie aby uzyskać z niego barwnik.
4. Odcedzenie z roztworu drobin.
5. Przygotowanie tkaniny lub włóczki ("zaprawa") poprzez gotowanie, np. w roztworze ałunu.
6. Farbowanie tkaniny lub włóczki poprzez zanurzanie / gotowanie / moczenie w roztworze.
7. Konserwacja barwy polegająca na płukaniu w roztworze octu lub sumaku.

To dye fabrics properly you’ll have to follow those steps:

1.Find and clean the dye’s source.
2.Grate or cut your source into pieces.
3.Boil you source in water in aim to obtain the dye out of it.
4.Strain the specks out of the solution.
5.Prepare the fabric or the wool (“the ground“) by boiling it in a special solution (i.e. made of potassium alum).
6.Dye the fabric/wool by dipping / boiling / immersing it in the solution.
7.Preserve the shade by rinsing it in the vinegar or sumac solution.

Różnorodność barw to efekt dobierania odpowiednich zapraw, wielu barwników oraz substancji konserwujących. Cały ten proces był wypracowywany przez farbiarzy przez wiele lat, przekazywany z pokolenia na pokolenia, a nieraz nawet strzeżony jak tajemnica. Najbardziej wyszukane kolory były obiektem pożądania, więc popyt na nie był duży, a ceny niejednokrotnie zaskakujące.

Inne odcienie / Some more shades (E. Mińko)

The variety of shades is caused by the compilation of right “grounds”, many dyes and preserving substances. The process was being developed by the dyers for years and often kept as a secret, as it was a very complicated art. The most sophisticated colors were the most wanted, thus the most expensive.

Przedstawiamy też podstawowe rośliny barwierskie, które dają mocne kolory i którymi łatwo barwić:

1. Kurkuma - żółty.
2. Hibiskus - różowy.
3. Kwiat czarnej malwy - niebieski.
4. Owoce aronii, owoce bzu - fiolet.
5. Kora dębu - brąz.

Rośliny barwierskie /  Natural dyes (K. Żebrowska)

Here are some of the coloring plants which give strong color and are easy in use:

1.Curcuma – yellow

2. Hibiscus – pink.

3. Black mallow’s flower– blue.

5. Aronia’s and elderberry’s fruits – violet.

6. Oak’s bark – brown. 

Rośliny barwierskie można zakupić w sklepach zielarskich, choć czasem trudno znaleźć je w czystej formie (my zakupiliśmy je w sklepie zielarskim w Warszawie na ulicy Złotej 3, gdzie dostępny jest również inny szeroki asortyment roślin barwiących). Pamiętajcie - barwniki muszą mieć "czystą" formę od razu po zasuszeniu, te przetworzone i sproszkowane nie dają już tyle radości z farbowania :)

Pamiętajcie! Sekretem uzyskiwania barw jest zmiana natężenia barwnika, czas moczenia oraz kombinacja kolorów!

Barwniki roślinne / Natural dyes (K. Żebrowska)

All of the coloring plants can be bought in herbalist’s shops. The only condition is that they have to be dried in their pure form – those which have been already processed do not give that much joy from dyeing :)

Remember that the secret of obtaining diverse shades is determined by the dye’s intensity, immersion time and the combination of dyes!

W przyszłości podejmiemy też próbę farbowania włóczki, a może nawet wykonania z niej krajki. 

Polecamy też wyprawy poza miasto - na naszych łąkach można znaleźć wiele interesujących roślin :)

Kolejne barwniki /  Some more dyes (K. Żebrowska)

We plan to dye the knitting wool in the future and try to make a colorful band of it.
We recommend you to search for the coloring plants outside the city – you can find many of interesting plants growing on the meadows :)

!!!

SKN Mare Nostrum przygotowało próbnik zawierający około 50 kolorów. Wszystkie z nich można uzyskać farbując tkaninę w warunkach domowych. Wystarczy kilka podstawowych barwników, wrzątek, miseczki oraz talerzyki i papierowy ręcznik kuchenny! 


Mare Nostrum has prepared over 50 samples of dyed fabrics presenting different shades. You can easily obtain all of them at home. All you need are some of the basic dyes, boiling water, bowls, a plate and some kitchen towels! 

Proces ten można będzie obejrzeć w całości podczas Dni Archeologa (25-26 maja na Kampusie Głównym  Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 26/28), natomiast próbnik oraz surowce naturalne, z których pozyskano barwniki, już podczas naszych pokazów w trakcie 16. Pikniku Naukowego, 12 maja 2012 w Parku Marszałka Rydza-Śmigłego w Warszawie (informacje o tym gdzie nas znaleźć oraz co dla Was przygotowaliśmy znajdziecie klikając TUTAJ).

Aktualności szukajcie także na profilu SKN MN na Facebooku!

Mare Nostrum will be present on the 16th Science Fair at Warsaw (12.05.2012, Park Marszałka Rydza-Śmigłego) where you'll be able to see all of our samples. The process of dyeing fabrics will be presented during the Archaeologist's Day (25th and 26th of May on the Univerity's of Warsaw Campus, Krakowskie Przedmieście 26/28 Street).

Check Mare Nostrum's location and program of the Fair by clicking HERE.

You will find more updates on our Facebook profile!

text: Emilia Mińko
photos: E. Mińko, K. Żebrowska
résumé in English: K. Żebrowska